Temizlik Nedir

İnsan, hijyen ve temizlik

Temizlik, her insanın özel ve profesyonel hayatında olması şart olan bir alışkanlıktır. Çünkü temiz ve hijyen olmadan sağlıklı bir yaşam sürmek söz konusu değildir.

Temizlik kişisel bir konudur. Temizlik sadece kirlilik belirtilerinin ortaya çıktığı durumlarda yapılması gereken bir uygulama olarak ele alınmamalıdır. Bazı temizlik uygulamaları sürekli ve düzenli olarak yapılmak durumundadır.

Temizliğin ne olduğunu anlamak için, temizliğin hedefinde olan hijyen ve getirilerinin anlaşılması şarttır. Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü hijyen olarak tanımlanır.

Temizlik, yüzeylerdeki gözle görülür kir ve gıda artıklarının uzaklaştırılması işlemidir. Temizlik işlemi, bilinçli bir şekilde, belli aralıklarla ve konusunda uzman bir ekip tarafından yapılmalıdır.

Yaşam alanlarımızın hijyen düzeyi uygulanan temizlik neticesinde belirlenir. Temizliğin asıl amacı hijyen ortamları yaratmak ve bu ortamlarda bulunan bireylerin sağlığını korumaktır.

Temizlik uygulaması sırasında kullanılan başlıca araç deterjandır. Yalnız su kullanılarak yapılan temizlik sonucunda çıkarılamayan kirler deterjan adı verilen birtakım kimyasal maddelerin yardımıyla ortamdan uzaklaştırılır ve ortam dezenfekte edilmiş olur.

Dezenfeksiyon, gıda ve gıda ile temas eden yüzeylerde bulunan ve kirlenmeye yol açabilecek mikro-organizma sayısının zararlı etki yapmayacak düzeye indirilmesidir.

Temizlik sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli unsur, kullanılacak kimyasalların dezenfektan özelliği taşımanın yanı sıra kullanıcı için zehirli olmayan ve kullanılan yüzeylerde zehir kalıntısı bırakmayan maddeler olmalarıdır.

Temizlik sırasında kullanılan maddelerin kullanıcı üzerindeki etkileri dikkate alınmalı, kullanıcının sağlığı her zaman güvence altına alınmalıdır.

Temizlik insan tarafından ve insan için yapılan bir uygulamadır. Gerek temizlik sırasında gerek temizlik sonrasında insan sağlığı her şeyin üstünde tutulmalıdır.

Zemin Temizliği;

Zemin temizliğinde öncelikle dikkat edilmesi gereken konu ortamın temizliğe hazır olmasıdır. Yerinden oynatılması güç olan ağır eşyaların yanlarında ve arkasında boşluk bırakacak şekilde yerleştirilmesi, temizlik sırasında büyük kolaylık sağlamaktadır. Onların haricindeki ufak tefek eşyalar ise mümkün olduğunca yerlerinden oynatılmalı hatta mümkünse temizlik sırasında zemin üzerinden kaldırılmalıdır.

Temizlikte asıl amaç, kirli zeminleri mevcut kiri temiz alanlara ve eşyalara yaymadan temizleyebilmektir; dolayısıyla temizlik araç, gereçleri ve temizlik yapacak kişinin kişisel hijyeni büyük önem taşımaktadır.

Kirli yüzeyler kirlilik derecelerine göre sırasıyla temizlenmeli, temizlik aşamalı olarak gerçekleştirilmelidir. Yüzeylerin temizliğinde mutlaka sıcak su kullanılmalı; kullanılacak malzeme ve deterjanlar etkili, kullanım amacına ve standartlara uygun olmalıdır. Temizliği yapılan yüzeyler işlem sonunda iyice durulanmalı ve kuru olarak bırakılmalıdır.

Kirli ve tozlu yüzeyler öncelikle vakumlu bir süpürge ile toz kaldırmadan süpürülmeli, süpürme sonrasında ise arap sabunlu su ile ıslatılmış bir paspasla silinmelidir.

Ahşap yüzeyler ve mobilyaların tozları, hafif nemli veya kuru bir bezle alınmalı, çıkmayan lekeler ise özel bir temizlik malzemesi yardımıyla temizlemelidir. Yüzeylerin bozulmaması için malzeme tercihine özen gösterilmelidir.

Camlar, kapılar ve çerçeveler arap sabunlu su ile ıslatılmış bir bezle temizlenmeli, sabunsuz bir bez yardımıyla durulanmalı ve kuru bir bez ile kurulanmalıdır.

Fayans yüzeyler her gün arap sabunlu bir bezle temizlenip ardından sabunsuz bir bezle durulanmalıdır.

Kapı kolları ve merdiven tırabzanları gibi sık sık ellerle temas eden yüzeyler, sıcak su ve arapsabunu karışımıyla sık sık temizlenmeli, yüzeye zarar vermeyecek türde dezenfektanlı bir suyla silinmelidir.

Perdeler ve diğer kumaş malzemeler iki veya üç ayda bir çamaşır makinesinde uygun programla yıkanır ya da gerekirse kuru temizleme yapılır.

Haftada bir olmak üzere, naylon poşetle birlikte kullanılan çöp kovaları deterjanlı su ile yıkanıp, kurutulmalıdır.

Buzdolabı temizliği;

Buzdolabının dış ve iç yüzeyi düzenli olarak deterjanlı su ile temizlenmelidir. Buzluğun bakımı düzenli olarak yapılmalı, dolabın içinde gıda dışında başka malzemeler bulundurulmamalıdır.

Banyo Temizliği;

Görünür kirler ıslak bir temizlik fırçasıyla temizlenmelidir. Zor ve yerleşmiş kirler önce kazınmalı ardından ıslak fırçayla temizlenmelidir. Uygun bir deterjan yardımıyla yüzeyler temizlenmeli, ardından su ile durulanmalıdır.

Musluk başları uygun bir deterjanla ovulmalı, başka bir bez ve fırça yardımıyla temizlenmelidir. Evye kenarları ve tezgâh farklı bir bezle temizlenmeli ardından kurulanmalıdır.

Sabunlukların dış yüzeyi temizlenmeli, sıvı sabun kapları boşaldığı zaman deterjanlı suyla yıkanıp, kurulanmalı ardından yeni sabun aktarımı yapılmalıdır.

Tuvalet ve lavabo temizliğinde kullanılan fırçalar ayrı olmalı başka yüzeylerin temizliğinde kullanılmamalı, ayrı yerlerde muhafaza edilmelidir.

Temizlikte Kullanılan Malzemeler;

Temizlik esnasında kullanılan malzemelerin temizliği ve bakımı büyük önem taşımaktadır. Temizlik yapan kişinin sağlığını tehdit etmemek ve temizlik boyunca hijyen ortamını muhafaza etmek için eldiven kullanımı tavsiye edilmektedir.

Ancak, kirliliğin eldivenler aracılığıyla da bulaşabileceği unutulmamalıdır. Eldivenlerle kirli yüzeylere direkt temas edilmemeli; bez, fırça yardımıyla temizlik işlemi yapılmalıdır.

Temizlik bezleri, tüy dökmeyen, pamuklu kumaştan yapılmış, ısıya dayanıklı, sık dokunmuş bezler olmalıdır. Her temizlik sonrasında bu bezler deterjanla yıkanıp, kurulandıktan sonra saklanmalıdır.

Gözenekleri nedeniyle temizlenmeleri zor olan süngerler bez yerine kullanılmamalıdır. Özellikle zeminleri temizlemek için kullanılan paspaslar eskidiklerinde değiştirilmelidir. Temizlik fırçaları, esnek, sağlam, ısıya dayanıklı olmalı, işlevlerini kaybettikleri vakit yenilenmelidir.

Arap Sabunu;

Kimyasal özellikli bir deterjan yokluğunda, arap sabunu sulandırılarak deterjan olarak kullanılabilir. Ancak, arap sabunuyla hazırlanmış temizlik suyuyla çamaşır suyu kesinlikle karıştırılmamalıdır. Karıştıkları ortamda, zehirli gazların çıkmasına sebebiyet verecekleri gibi, etkileri de azalır.

Bir temizlik işleminden bahsedebilmek için ortamda kir bulunması gerekir. Temizlik işlemlerinde başarılı olunması, kirlerin ve özelliklerinin bilinmesi ile mümkündür. Birçok kir genel olarak şu özellikleri taşır:

• Asidik pH’a sahip
• Negatif yüklü
• Renkli
• Sıcaklıklara hassas
• Doğal yapısı bozulmuş

Temizlik işlemlerinde yüzeylerin kir ve lekelerden arındırılması yanında, yüzeylere zarar verilmemesi de büyük önem taşır. Yüzeylerde mekanik ya da kimyasal bir hasar oluşturmamaya, görünüm ve renk açısından yüzeyleri bozmamaya özen gösterilmeli; suyun olumsuz etkilerinden dolayı yüzeylerde oluşabilecek kireçlenmeye karşı önlem alınmalıdır.

Kirler bileşenlerine göre şu şekilde gruplandırılabilir:

- Suda çözülebilen maddeler (inorganik tuzlar, şeker, üre, ter)
- Pigmentler (toprak, kurum, metal oksitler, karbonatlar, silikatlar)
- Doğal yağlar (mineral yağlar, vaks)
- Sentetik yağlar (mineral yağlar, vaks)
- Proteinler (kan, yumurta, süt, deri döküntüleri)
- Karbonhidratlar (nişasta, şeker, selüloz)
- Boyar maddeler (meyve, sebze, şarap, kahve, çay)